In dit artikel duiken we in de uitdagingen en kansen die de vergrijzing biedt binnen de Nederlandse groenvoorzieningssector. Met een toenemend aantal 65-plussers en een stagnerende werkende bevolking, staan we voor een belangrijk keerpunt. Hoe kunnen we de waardevolle kennis en ervaring van oudere werknemers behouden, terwijl we tegelijkertijd de sector aantrekkelijk maken voor jongere generaties? We verkennen innovatieve strategieën, van taakroulatie tot technologische integratie, en bieden praktische tips voor het succesvol inzetten van senior vakmensen. Dit artikel biedt inzichten en oplossingen die niet alleen relevant zijn voor de groenvoorziening, maar voor iedereen die geïnteresseerd is in de dynamiek van een veranderende arbeidsmarkt.
De complexiteit van de uitdaging
De Nederlandse arbeidsmarkt staat voor een grote uitdaging: hoe kunnen we meer bereiken met minder mensen? Deze vraag dringt zich op nu de beroepsbevolking krimpt door vergrijzing. Deze demografische verschuiving treft niet alleen de economie, maar ook specifieke sectoren zoals de groenvoorziening hard.
Recente berichten van het UWV en een artikel van Meike Wessels in het Vakblad Hovenier benadrukken de complexiteit van deze uitdaging. Op de afgelopen Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg zagen we weer veel bezoekers van middelbare leeftijd en bedrijven op zoek naar nieuw personeel. Bedrijven moeten zich aanpassen aan een arbeidsmarkt met minder, maar ervaren werknemers, terwijl belangrijke kennis verloren dreigt te gaan. Daarnaast kampt de sector ook met een imagoprobleem.
De verhouding mensen in werkzame leeftijd per 65-plusser. Bron: CBS, bewerking door UWV
Strategieën voor een veranderende arbeidsmarkt
Om deze uitdagingen aan te pakken, zijn er volgens het Arboportaal diverse oplossingsrichtingen. Bijvoorbeeld het stimuleren van arbeidsparticipatie onder minder vertegenwoordigde groepen, het aanmoedigen van langer werken na de AOW-leeftijd, en het verhogen van de arbeidsproductiviteit door innovatie en digitalisering. Flexibele werkopties zoals deeltijd- of hybride werken zijn essentieel, vooral voor de balans tussen werk en zorg. Ook is het belangrijk om rekening te houden met de behoeften van verschillende generaties op de werkvloer.
Het Ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid heeft concrete tips voor het succesvol inzetten van senior vakmensen in de groenvoorziening, rekening houdend met zowel hun unieke behoeften als hun rijke ervaring en kennis:
- Taakroulatie en aangepaste werkzaamheden: Het roteren van taken of het aanpassen van werkzaamheden om fysieke belasting te verminderen, zoals het inzetten van ouderen in adviesrollen of in de planning en ontwerp van groenprojecten.
- Gebruik van hulpmiddelen: Inzetten van hulpmiddelen zoals ergonomisch gereedschap of voertuigen om het fysieke werk te verlichten.
- Flexibele werkroosters en arbeidsvoorwaarden: Aanbieden van flexibele werktijden, mogelijkheid tot deeltijdwerk, of extra rustdagen om de werkdruk te verlagen en rekening te houden met de individuele capaciteit en voorkeuren van oudere werknemers.
- (Om)scholing en training: Investeer in bijscholing of omscholing om oudere werknemers nieuwe vaardigheden bij te brengen die relevant zijn in de veranderende sector, zoals het gebruik van technologische hulpmiddelen of nieuwe teelttechnieken.
- Mentorschap en kennisoverdracht: Stimuleer oudere werknemers om hun kennis en ervaring over te dragen aan jongere collega’s, bijvoorbeeld door mentorprogramma’s.
Technologie als imago boost
Het imago van de groensector kan een herpositionering gebruiken, vooral in de ogen van Generatie Y. Deze generatie, die waarde hecht aan flexibiliteit, duurzaamheid en technologische innovatie, kan zich meer aangetrokken voelen tot deze sector als deze aspecten worden benadrukt. De integratie van technologieën zoals besproken in de SIGHT Landscaping case biedt kansen om de sector aantrekkelijker te maken. Door de nadruk te leggen op milieuvriendelijke, technologisch geavanceerde werkmethoden en de mogelijkheid tot professionele ontwikkeling, kan de groensector zich profileren als een aantrekkelijke en toekomstgerichte keuze voor jonge professionals. Concreet zou zich dat kunnen vertalen naar:
- Innovatie en modernisering: De toepassing van geavanceerde technologieën zoals drones, sensoren en AI toont aan dat de sector vooroploopt in technologische ontwikkelingen, wat jongeren aanspreekt.
- Diversiteit in rollen: Technologie creëert nieuwe en diverse rollen binnen de groenvoorziening, van datamanagement tot technisch onderhoud, wat jongeren met verschillende interesses en vaardigheden kan aantrekken en tot kruisbestuiving kan leiden.
- Duurzaamheid en milieubewustzijn: De focus op technologische oplossingen voor duurzaamheid spreekt jongeren aan die geïnteresseerd zijn in milieu- en klimaatkwesties. Het werken in de groensector maakt het mogelijk om een directere impact te maken.
Technologie om vakkennis mee te borgen én te verdiepen
Groenaannemer SIGHT Landscaping zet in haar projecten al verschillende vormen van technologie in. Een specifiek voorbeeld is het gebruik van sensoren voor het meten van bodemvocht bij jong aangeplant groen. De data uit de sensoren helpen om de efficiëntie van watergeven te verhogen, uitval van aangeplant groen te voorkomen én zorgt voor waardevolle data die gebruikt kan worden in toekomstige nieuwe projecten. Een volgende stap is het samenbrengen van verschillende soorten data, zoals theoretische kennis rondom groen, bodemvochtdata, of zoals in de weergegeven afbeelding; data uit vulgraadsensoren en gebiedsdata. AI systemen zoals ChatGPT maken het vervolgens mogelijk deze data te combineren en laagdrempelig, via een chatfunctie, te gebruiken in het dagelijks werk. Deze aanpak kan worden gebruikt om (een deel van) de wegstromende kennis, zoals Meike Wessels schrijft in haar stuk, centraal vast te leggen in de organisatie.
Tijd voor actie
Terwijl de vergrijzing onvermijdelijk veranderingen met zich meebrengt, biedt het ook een unieke kans om de groenvoorzieningssector opnieuw vorm te geven. Door de combinatie van ervaren senior werknemers en de frisse perspectieven van jongere generaties kunnen we een veerkrachtige, innovatieve en duurzame toekomst voor deze sector creëren. Het is tijd om actie te ondernemen. Of je nu werkzaam bent in de groenvoorziening, beleid maakt, of gewoon geïnteresseerd bent in de toekomst van de arbeidsmarkt, laat je inspireren door deze ideeën en draag bij aan een sector die zowel de ouderen eert als de jongeren verwelkomt. Deel je gedachten, start een discussie of neem initiatieven binnen je eigen organisatie. Samen kunnen we een verschil maken in het omarmen van de uitdagingen en kansen van vergrijzing in de groene sector.
Datagedreven werken in de buitenruimte
“De inzet van technologie, zoals sensoren, is belangrijk omdat je daarmee informatie op een eenvoudige manier registreert”, legt Schuurman uit. “Door te meten zorg je voor betrouwbare data. Doe je dat niet, dan is onderhoud te veel gebaseerd op emotie. Denk aan uitspraken als: ‘toen was het altijd winter’, ‘toen was het altijd mooi weer’ en ‘toen hadden we altijd regen’. Als je écht meet, dan heb je keiharde data om op te sturen.”
Henri Schuurman
Directeur SIGHT Landscaping
Blijf op de hoogte
Maandelijks delen we in onze nieuwsbrief voorbeelden, tips en kennis over sensor- en data-oplossingen in de openbare ruimte.
We vertellen over nieuwe ontwikkelingen in jouw vakgebied of over de domeinen die daarmee raakvlakken hebben.